Diálogos 3 (Radio 3-RNE) - Evolución da música electrónica - Cap.1 WALTER / WENDY CARLOS (01/02/1992)

Wendy Carlos

Retomamos a nosa viaxe por Diálogos 3, nesta ocasión coa primeira metade dun especial emitido o 1 de febreiro de 1992 en Radio 3 [RNE], adicado ao sintesista Wendy (Walter) Carlos. A fonte, como sempre, unha vella cita de casete do arquivo sonoro do Pequeno Monstro. 

De seguido transcribimos as verbas coas que Ramón Trecet introduce este especial, complementado cun breviario (ampliado por este blog) da evolución dos instrumentos electrónicos dende os seus alicerces (clavicordio eléctro-mecánico, s. XVIII),  até o XX.

"A música electrónica que habitualmente escoitades en Diálogos 3, ten unhas orixes moi concretas que imos tentar de explorar nos dias de hoxe e mañá ao través de dous artistas que, cada un coas súas especias caracteríticas, marcaron unha serie de sendas a seguir, da reproduzón, máis que da produzón, aínda que no caso de Wendy Carlos, a recreación pasou a un segundo termo, despois. Estamos a falar de Wendy Carlos [antes Walter Carlos] e de Isao Tomita.

A cronoloxía de inventos que é necesaria analisar, para chegar ao Mini Moog que utilizou Wendy Carlos nas súas primeiras execucions, podería ser a seguinte:

1761, en Paris, Jean-Baptiste de Labord, inventou un clavicordio electro-mecánico.

1906, Thaddeus Cahill inventa o Telharmonium, un harmonium eléctrico que podemos considerar o primeiro instrumento electrónico significativo.

1919, o físico e músico ruso Serguéievich Termen inventa o Théremin.

1928, Maurice Martenot inventa El Ondes-Martenot, uhna evolución do Théremin, utilizado sobre todo por intérpretes e compositores da chamada música “clásica contemporánea”.

1934, en EEUU el Sr. Laurens Hammond patenta un instrumento que seria o órgano Hammond, con aplicaciones na música rock de importancia, baseado en principios de eletromagnetismo e de amplificación ao través de altavoces individuais [este inventor operou noutros campos, coma nos primeiros cambios automáticos para automóveis, por ex.]. Nos anos 50, comezaron a comercializarse ben variados modelos do Hammond. O son deste órgano tería o seu áuxe moito anos despois [anos 60 e 70], en xéneros tan dispores coma o jazz, soul, gospel, música lixeira, rock ou ska.

1945, como causa e efecto da 2º Guerra Mundial, nos seus últimos meses, as tropas estadounidenses entran na cidade alemá de Colonia. A cidade semella abandonada polos nazis, mais sorprendentemente as emisoras de radio locais continúan a emitiro propaganda nazi. Cando as tropas acceden as emisoras, se atopan as instalacións sen persoal algún e, no seu lugar, aparellos reprodutores de citas magnetofónicas lanzando mensaxes ao ár. O exército norteamericano enfróntase por vez primeira a `cita magnetofónica´, un invento que, a partir de entón, tería unha aplicación civil e industrial que revolucionaria a radio e a propia industria musical. Até daquela, se coñecía `o cabo metálico magnetofónico´, un magnetofón pouco versátil e con mala cualidade de son. Máis tarde, nos anos sesenta, aparece un instrumento cuxa base son as citas magnetofónicas, o Mellotrón.

1960, O Mellotrón, como evolución dun invento chamado Chamberlin, foi un instrumento fudamentado nas citas magnetofónicas. Tratábase dun teclado, cuxa presencia semellaba un piano convencional, capaz de reproducir ao través de tres canles, citas pregrabadas.

Como vemos, os instrumentos musicais, van evoluindo en base ao desenvolvemento da tecnoloxía en cada momento da historia, non só canto a súa creación como tal, senón canto ao seu perfeccionamento ou aplicación práctica.

Entre 1951 e 1957, a compañía RCA [Radio Corporation of America] ao través das investigacións levadas ao cabo polos doutores Harry Olson e Herbert Belarel, nun centro de investigación de música eletrónica na Universidade de Princeton [Nova Jersey-EEUU], crea o primeiro sintetizador da historia, o MARK II. Medía uns 5 metros de longo por 2 de alto. Aínda pode verse funcionando no Columbia Princeton Eletronic Music Center de Nova Iorque.

De 1955 a 1967, o doutor en electrónica Robert Moog, inventa el sintetizador Moog, cuxa evolución sería o Mini Moog, instrumento electrónico do que se dicía era capaz de crear unha gama case infinita de sons. Robert Moog, foi galardonado no ano 2001 co Polar Music da Real Academia da Música de Suecia, considerado coma o Nobel da Música.

En 1966, Robert Moog, se pon en contacto co único músico que ten título de enxeñeiro electrónico por entòn, Walter Carlos [despois cambiaria de sexo, pasando a chamarse Wendy Carlos] dando lugar esta colaboración a primeira obra deste músico,`Switched on Bach´ [1967], donde Carlos recrea electrónicamente obras de J.S. Bach. Daquela, unha das compañías de música electrónica máis potente nos EE.UU., a Columbia Broadcasting Systems [CBS], realiza una convención de enxeñeiros electrónicos, donde se apresentará o Mini Moog e a mencionada obra `Switched on Bach´, sorprendendo aos enxeñeiros electrónicos asistentes a aquela convención,

O ano seguinte, 1968 a CBS publica finalmente `Switched on Bach´,  acandando no mercado un número de vendas moi superior ás que Robert Moog e Walter Carlos tiveran imaxinado.

En paralelo a todos istes inventos e evolucións, se estaban a producir outra series de avances que revolucionarían a música nas seguintes décadas. Son as primeiras aproximacións á que, poderiamos considerar, primeira guitarra eléctrica. Así, a mediados dos anos 30 o músico Lester William Polsfuss [coñecido coma Les Paul], comezou a combinar o seu talento coma guitarrista con experimentos coa electricidade, nos sotos da súa casa. Tiña 26 anos e vivía en Nova Iorque. Les Paul, sofre unha descarga eléctrica de tal gravidade que, asustado, decide abandonar as experimentacións durante un par de anos, centrándose no acompañamento á guitarra de cantantes coma Nat King Cole e Bing Crosby.


En 1947, Les Paul decide volver á experimentación, logrando unha versión sosfisticada e segura de guitarra eléctrica coa que grava a composición `Lover´. Aquela canción, resultou un dos primeiros experimentos de enxeñería de gravación, xa que chegou a rexistrar a melodía oito veces, a distintas velocidades, e logo misturalas creando a ilusión dunha orquesta completa. A casa Capitol editou aquelo, sendo un suceso, chegando o público a considerar aquilo [finais anos 40] coma `música futurista´.

Mais, esculcando con profundidade na historia do blues, uns vinte anos anos antes, entre 1920 e 1929 [ano do Crack financieiro e década máxica do blues], nos atopamos con dous músicos negros [Les Paul era branco], que non foron quen de patentar alquel invento e que algúns historiadores sitúan coma os verdadeiros artífices daquela primeira aproximación á `guitarra eléctrica´. Trátase de Charlie Christian [Jazz] e Aaron T-Bone Wolker [Blues], era o ano 1929. A historía é a que segue; durante unha actuación do guitarrista Aaron T-Bone Wolker en Chicago, nun clube donde había demasiado ruido, procurando unha solución técnica que amplificase o son da súa guitarra, sitúa o microfone de voz da época diante da caixa da súa guitarra acústica, engadindo unha rádio de válvulas do momento coma amplificador. Como era normal, naqueles auténticos e orixinais bluesman pretos, aquel invento non foi patentado, nen moito menos trascendeu á historia oficial dos descubrimentos o nome destes dous pioneiros, a diferenza do acontecido co guitarrista branco Les Paul.

Xa nos anos 40 se inventa o contrabaixo eléctrico. Nas décadas seguintes, coa eclosión do rock & roll, chega a popularización de moitos dos instrumentos electrónicos dos que falamos aquí...".

Sintonizamos. Evolución da música electrónica [Cap. 1 Walter/Wendy Carlos]. Condude: Ramón Trecet.

Escoita a 2º metade do especial "Evolución da música electrónica", en: 

http://pequenosmonstros.blogspot.com.es/2012/04/dialogos-3-radio-3-rne-evolucion-da_23.html

Fontes:
- Transcripción dos comentarios de Ramón Trecet no programa.
- http://electroinstrumentos.blogspot.com.es/ 
- http://www.publico.es/culturas/244220/muere-a-los-94-anos-el-padre-de-la-guitarra-electrica
- http://www.jeanmicheljarre.es/foro/index.php?topic=3206.0
- http://www.superserdodj.com/2011/05/aaron-thibeaux-t-bone-walker.html

+ info: http://www.audionautas.com/2011/03/wendy-carlos-y-la-genesis-de-switched.html

Imaxes:  Portada Switched on Bach [1976] & imaxe de Robert Moog.